ترمیم پایدار بافت‌های آسیب دیده استخوانی با دانش ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، «بهبود روش انتقال سلول بنیادی برای ترمیم بافت غضروف» رساله دکتری پریسا ترابی رهور است که با راهنمایی محمدجعفر عبد خدایی به پایان رسانده است.

ترابی رهور دانش‌آموخته مهندسی شیمی از دانشگاه صنعتی شریف درباره این طرح گفت: بافت غضروف به‌دلیل ساختار بدون رگ و توانایی پایین سلول‌های کندروسیت برای مهاجرت و تکثیر، توان محدودی برای ترمیم خودبه‌خودی دارد. به همین دلیل ضایعه‌هایی که بر اثر ضربه یا سایش مکانیکی مداوم بر روی غضروف به وجود می‌آیند، ترمیم نشده و به مرور زمان موجب بیماری آرتروز می‌شوند. این بیماری با تخریب پیش‌رونده ماتریس خارج سلولی غضروف مفصلی، بیش‌تمایزیافتگی سلول‌های کندروسیت و در نهایت از بین رفتن کامل غضروف و سایش استخوان به استخوان، التهاب مایع مفصلی و تغییر شکل استخوان زیرین شناخته می‌شود.

وی افزود: علائم این بیماری، که یک‌سوم از افراد بالای ۶۵ سال از آن رنج می‌برند، به شکل محدودیت‌های حرکتی، ورم و درد زانو بروز می‌کند. درحال‌حاضر رویکرد‌های درمانی متداول در کلینیک برای آرتروز، در مراحل اولیه براساس تسکین علائم بیماری و در مراحل پیشرفته بیماری بر اساس تعویض مفصل و جایگزین کردن بافت است و روش‌های موجود قابلیت محدودی در ترمیم بافت غضروف دارند.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: این قابلیت طوری است که ترمیم پایدار غضروف و ایجاد بافت جدید با کارایی مناسب در طولانی‌مدت، چالش پیش‌روی طب ارتوپدی است؛ بنابراین ارائه راهکاری مؤثر برای ترمیم غضروف بسیار ضروری به نظر می‌رسد تا با ترمیم بافت در مراحل اولیه، جلوی تخریب پیش‌رونده غضروف گرفته شود و ترمیم پایدار بافت حاصل شود.

وی تصریح کرد: سلول‌درمانی یک رویکرد قابل اعتماد برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و بیمار است. سلول‌درمانی نتایج خوبی را برای بهبود بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج و مقاوم به درمان در مدل‌های حیوانی و در کلینیک نشان داده است و به نظر می‌رسد که در ادامه درمان با دارو و دستگاه‌های پزشکی، سلول‌درمانی آینده مراقبت‌های پزشکی باشد.

ترابی رهور ادامه داد: سلول‌های بنیادی به‌دلیل خواص ترمیمی و ضدالتهابی خود، توجه زیادی را در این حوزه به خود جلب کرده‌اند. در زمینه ترمیم غضروف، علاوه بر نتایج موفقیت‌آمیز در مدل‌های حیوانی، مطالعات بالینی زیادی با استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی انجام شده است.

وی اضافه کرد: ساخت میکروژل‌های زیست‌تخریب‌پذیر و زیست‌سازگار که محیط سه‌بعدی شبیه به بدن را برای سلول فراهم کنند، بدون نیاز به عمل جراحی و به روش کم‌تر تهاجمی، به‌طور مؤثر سلول‌های بنیادی خود بیمار را در محل ضایعه جاگذاری کند، کمک شایانی به علم ارتوپدی و طب ترمیمی غضروف می‌کند.

این پژوهشگر گفت: انجام موفق این طرح به تولید نمونه محصول میکروژل منجر شد که حامل کنسانتره مغز استخوان خود بیمار به عنوان منبع سلول است و از طریق تزریق، در محل ضایعه جاگذاری می‌شود و با ادغام سلول‌های تزریق شده در محل ضایعه و رهش پایدار مولکول‌های زیست‌فعال توسط این سلول‌ها به ترمیم بافت منجر شود.