بعد از نیجر، گابن هم از دست فرانسه خارج شد

گابن پا جای پای نیجر گذاشت

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ پس از سرنگونی حکومت «محمد بازوم» در نیجر توسط نظامیان این کشور که با استقبال مردمی هم همراه شد، حالا به نظر می‌رسد پاریس یکی دیگر از متحدان خود در آفریقا را از دست داده است.

گروهی از مردم در شهر لیبرویل پایتخت گابن پس از بازداشت و برکناری بونگو برای ابراز شادی به خیابان‌ها آمدند.

۱۰ تن از افسران ارشد ارتش گابن چهارشنبه هشتم شهریور با حضور در تلویزیون دولتی این کشور با قرائت بیانیه‌ای تحت نام «کمیته مرحله انتقالی و بازگشت موسسات» اعلام کردند، با برکناری رئیس جمهوری و دولت، قدرت را در گابن در دست گرفته اند.

نظامیان در گابن اعلام نمودند که به اتفاق آرا ژنرال «بریس اولیگوی نگوما» را به عنوان رئیس جمهور برای یک دوره انتقالی منصوب کرده‌اند.

بر اساس گزارش شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴، در میان سربازان کودتاچی، اعضای گارد جمهوری خواه (GR)، گارد پراتوری ریاست جمهوری (la garde prétorienne) که با کلاه‌های سبزشان قابل تشخیص هستند و همچنین سربازان عادی ارتش و افسران پلیس دیده می‌شوند.

یک روز پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در گابن و سومین پیروزی «علی بونگو اوندیبا»، ارتش گابن وارد میدان شد و اعلام کرد که «نتیجه انتخابات باطل است و ارتش به رژیم فعلی پایان می‌دهد.

مخالفان، بونگو را به تقلب در انتخابات متهم کردند. میشل استفان بوندا، ستاد انتخابات گابن اعلام کرد که آلبرت اوندو اوسا، رقیب اصلی بونگو، با ۳۰.۷۷ درصد در جایگاه دوم قرار گرفت. ستاد انتخاباتی بونگو اتهامات اوندو اوسا را درباره «تقلب انتخاباتی» رد کرده است.

علی بونگو در این انتخابات که روز شنبه برگزار شد به دنبال تمدید حکومت ۵۶ ساله خانواده‌اش بر این سرزمین بود، اما مخالفان در جستجوی راهی برای بهبود وضعیت در این مستعمره سابق و فقیر فرانسه با وجود داشتن منابع غنی معدنی و نفت از راه انتخابات بودند؛ انتخاباتی که ناظران بین‌المللی در آن غایب بودند و اینترنت پس از رای‌گیری قطع شد.

سلطه خاندان بونگو بر گابن در سال ۱۹۶۷ و با روی کار آمدن «عمر بونگو» پدر علی بونگو آغاز شد؛ شخصی که تا هنگام مرگش در ۲۰۰۹ در مقام خود باقی ماند و فرانسه در دوره او نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی گسترده‌ای در این کشور داشت. چند ماه پس از مرگ او هم پسرش، علی بونگو روی کار آمد و تا پیش از حصرخانگی قدرت را در کنترل داشت.

در هفتم ژوئیه ۲۰۱۹ که او برای مداوا به مراکش رفته بود، اعضای نیرو‌های مسلح اعلام کودتا کرده و «شورای احیای ملی» تشکیل دادند که هدف آن «احیای دموکراسی در گابن» بود. اما آن کودتا بی نتیجه ماند و با مداخله امریکا پایان یافت.

اگر این کودتا موفقیت‌آمیز باشد، از سال ۲۰۲۰ تا به امروز هشتمین کودتا در غرب و مرکز آفریقا خواهد بود که علیه دولت‌های نزدیک به غرب و فرانسه صورت می‌گیرد. پیش از این کشور‌های مالی، گینه، بورکینافاسو، چاد و نیجر با کودتای ارتش مواجه شده بودند.

فرانسه برای نخستین بار از طریق امضای «پیمان‌های حفاظت» با مقامات محلی وقت در ۱۸۳۹ و ۱۸۴۱ به گابن پا گذاشت، تا اینکه در ۱۸۸۵ رسماً گابن را به عنوان مستعمره خود اعلام کرد.

پس از نزدیک به یک قرن استعمار، گابن در ۱۹۶۰ اعلام استقلال کرد، اما چهره‌هایی که در این کشور به قدرت رسیدند، مانند بسیاری از دیگر مستعمره‌های فرانسه، مواضعی نزدیک به پاریس داشتند.

گابن از زمان استقلال تا به امروز، یکی از نزدیکترین متحدان فرانسه در آفریقا بوده است.

این کشور در دهه ۱۹۶۰ منبع اصلی فرانسه در تامین اورانیوم بود و پاریس روابطش با این کشور را برای «بازدارندگی هسته‌ای» خود حیاتی می‌دانست. گابن دارای ذخایر عظیم اورانیوم است و بخشی از سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای کشور‌های اروپایی و به ویژه فرانسه را تأمین می‌کند.

علاوه بر این، پس از آنکه فرانسه در دهه ۱۹۶۰ نفوذ خود را در الجزایر از دست داد، در تامین نفت وابستگی شدیدی به گابن پیدا کرد.

گابن هرگز به معنای واقعی کلمه از استعمار فرانسه خارج نشده بود و تلاش نظامیان فرانسوی برای سرنگون کردن دولت گابن در ۱۹۶۴، شاهدی بر این ادعاست.

از۲۰۰۸ تا امروز حدود ۱۰ هزار فرانسوی در گابن زندگی و کار می‌کنند و گردان ششم پیاده‌نظام نیروی دریایی فرانسه نیز در این کشور مستقر است.

به‌رغم درآمد‌های نفتی دولت که در سال گذشته حدود ۲ میلیارد دلار، تخمین زده می‌شود، یک سوم از جمعیت ۱.۷ میلیونی گابن با کمتر از ۲ دلار در روز زندگی می‌کنند. تحقیقات یک قاضی فرانسوی در سال ۲۰۰۸ نشان داد که خانواده بونگو حداقل ۳۳ ملک لوکس در فرانسه به ارزش مجموع ۱۹۰ میلیون دلار دارند.

گابن، درغرب آفریقای مرکزی و در همسایگی خلیج گینه و در سواحل شرقی اقیانوس اطلس قرار دارد و با کشور‌های جمهوری کنگو، کامرون و گینه استوائی همسایه است.

دعوت نکردن از رئیس‌جمهوری فرانسه توسط آفریقای جنوبی برای شرکت در اجلاس بریکس نشان‌دهنده آن است که نقش و نفوذ فرانسه در آفریقا کمرنگ‌تر از گذشته شده است.

از اروپای نگران تا امریکای خونسرد

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن ابراز نگرانی از تحولات گابن اعلام کرد که وزرای دفاع اتحادیه اروپا به زودی درباره وضعیت گابن با یکدیگر گفتگو می‌کنند.

شورای صلح و امنیت اتحادیه اروپا هم اعلام کرد: "ترویکای بوروندی، سنگال و کامرون برای تحلیل وضعیت گابن نشست فوری برگزار می‌کنند. "

وب‌سایت اتحادیه اتحادیه اروپا نیز با انعکاس مواضع رئیس کمیسیون اتحادیه آفریقا (AU) نوشت: موسی فکی تلاش برای کودتا در گابن را به شدت محکوم کرد و آن را «نقض آشکار» اصول این سازمان دانست. وی با انتشار بیانیه‌ای مطبوعاتی، از ارتش ملی و نیرو‌های امنیتی گابن خواست که به شدت به خواست جمهوری خود پایبند باشند.

اما وزارت خارجه آمریکا ضمن ابراز نگرانی از جدیدترین تحولات گابن، از طرف‌های درگیر در این کشور آفریقایی خواست به صورت مسالمت‌آمیز و از طریق گفتگو به نگرانی‌های خود رسیدگی کنند.

وزارت خارجه آمریکا در پایان بیانیه خود در خصوص انتخابات گابن گفت: «ما همچنین با نگرانی به عدم شفافیت و گزارش‌های مربوط به تخلفات پیرامون انتخابات توجه داریم. ایالات متحده در کنار مردم گابن ایستاده است».

از مواضع امریکا چنین بر می‌آید که قصد جدی برای مقابله با جابجایی قدرت در گابن ندارد.

به نظر می‌رسد غرب در مقابله با زنجیره کودتا‌ها در افریقا با نوعی بن بست مواجه است:، زیرا از یک سو با توجه به وضعیت ناشی از جنگ اوکراین نمی‌خواهد توجه خود رااز این جنگ به سایر بحران‌ها منحرف کند، اما از دیگر سو اتخاذ این رویکرد باعث ادامه زنجیر کودتا‌ها در افریقا شده است. احمد کاظم زاده