درمان بی قراری وبیش فعالی کودکان در طب سنتی+فیلم

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ،طب سنتی کودک بیش فعال را باهوش و پرانرژی معرفی می‌کند که گاهی بعلت بی قراری و انجام فعالیت‌های مخاطره آمیز سبب آزار اطرافیان به ویژه والدین می‌شود.

به عقیده اطبا طب سنتی چنان چه پدر یا مادری از نظر طبع بدنی گرم مزاج باشد، احتمال اینکه نوزاد متولد شده آن ها، در کودکی دچار بیش فعالی شود دور از ذهن نیست.
 البته طبع خود کودک نیز در بروز این اختلال موثر است به طوری که بیان شده است کودکان بیش فعال اغلب، صفراوی مزاج هستند که طبعی خشک و گرم معرفی شده است.
به طور کلی از اثر گذاری سایر مزاج‌های بدن در بروز بیش فعالی عقیده بر آن است که وجود طبع صفراوی و طبع سودایی (سرد و خشک) این احتمال را به شدت می‌افزایند.
البته اختلال یا ژنتیک که از نسل‌های گذشته به کودک می‌رسد و عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، سرب، آلودگی‌های صوتی و. نیز بر بیش فعالی کودکان تاثیر گذارند.
در طب سنتی برای شناخت کودک بیش فعال از علائم ظاهری کمک می‌گیرند به طوری که بیان شده اغلب آنان دارای پوستی خشک و گرمای بالا هستند. تحریک پذیری که در رفتار آن‌ها مشهود است از گرمای بالا بدن آن‌ها نشات می‌گیرد.
همان طور که اشاره شد سودا زیاد سبب ابتلا به بیش فعالی می‌شود، زیرا با افزایش میزان سودا بدن، کودک تمایل به انجام رفتار‌های خشونت آمیز بروز می‌دهد و میزان وسواس او به حدی افزایش می‌یابد که دائم در حال شست و شوست.
از دیگر اثرات سودا بر بیش فعالی، اشتها کودک است که با سایر هم سن و سالان تفاوتی فاحش دارد. 
همان طور که گفته شد در میزان فعالیت افراد به ویژه کودکان گرمی و خشکی طبع تاثیر مستقیمی دارد به طوری که افراد دارای طبع صفراوی بیشترین فعالیت دارند و افراد بلغمی کمترین تمایل برای فعالیت بروز می‌دهند. (افراد سودایی و دموی در بین این دو قرار می‌گیرند).
 به همین دلیل اطبا طب سنتی برای درمان در ابتدا به طبع فرد دقت می‌کنند تا مشخص شود که آیا فرد طبع صفراوی یا سودایی دارد یا خیر؟
در طب سنتی نیز به تشخیص به موقع و استفاده از خدمات درمانی در بازه طلایی تاکید فراوان شده است تا فرد به علت تعویق دریافت خدمات درمانی دچار عوارضی مانند کاهش قدرت بینایی، ریزش مو‌های سر، کاهش وزن، عصبانیت، یبوست، افسردگی و... نشود.
البته در برخی موارد والدین به دلیل مشاهده رفتار‌های مثبت ناشی از بیش فعالی مانند هوش بالا، تمایل به انجام کار‌های بزرگتر از سن، حرکات شیرین و... متوجه اختلال کودک نمی‌شوند؛ بنابراین توصیه می‌شود حتما والدین آگاهی و اطلاعات خود درباره اختلالات رشدی به ویژه بیش فعالی افزایش دهند تا به موقع از علائم هشدار دهنده مطلع گردند و به دلیل درمان در زمان نامناسب، ضربات سهمگینی بر آینده کودک وارد نشود.

به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه طب سنتی در صورتی که مادر باردار، مراقبت‌های خاص و ویژه این دوران را دریافت نکند، ابتلا نوزاد او به بیش فعالی دور از ذهن نخواهد بود.
در ادامه به چند مورد از نکات افزایش دهنده احتمال ابتلا به بیش فعالی در کودکان اشاره می‌شود:
نبود مراقبت‌های سالم در دوران بارداری مادر
مصرف خوراکی‌های گرم مزاج مانند کندر، گردو، بادام زمینی و...
وجود عوامل محیطی استرس زا
کمبود ویتامین C و قرص‌های تقویتی مانند آهن در مادر باردار
نحوه برطرف کردن عوارض جسمی و روحی ناشی از بیش فعالی
به عقیده پزشکان طب سنتی در صورتی که افراد به توصیه‌های آنان مبنی بر عدم مصرف مواد خوراکی صفرا زا و امثال آن توجه کنند کمتر شاهد عوارض جسمی و روحی بیش فعالی خواهند بود.
هم چنین برای کاهش سودا نیز باید تمهیداتی اندیشیده شود تا خلط سودا که افزایش دهنده خشکی و به طبع علائم بیش فعالی است کمتر دریافت گردد.
از جمله روش‌های کارآمد، حجامت است که از اثرات آن کاهش نیاز به مصرف دارو‌های بیش فعالی نیز عنوان شده است. هم چنین با انجام این عمل می‌توان شاهد تنظیم کارکرد غدد بدن، کاهش اشتها و رشد بهتر کودک بود.
از دیگر موارد می‌توان به مصرف سرکه انگبین اشاره کرد که سبب کاهش دو خلط سودا و صفرا در بدن می‌شود که طی آن کودک کمتر علائم بیش فعالی را بروز می‌دهد و به شدت آرام می‌گردد.
البته مصرف سرکه انگبین قواعد مخصوصی دارد به طوری که توصیه می‌شود در روز‌های نخست فقط یک قاشق غذا خوری مصرف شود سپس در زمانی که اثرات درمانی زیاد شد، میزان مصرف به حدی کاهش یابد که به یک قاشق چای خوری برسد.

همان طور که گفته شد، قدم نخست در درمان بیش فعالی در طب سنتی، شناسایی دقیق طبع کودک است. در صورت محرز شدن طبع سودایی یا صفراوی کودک حتما باید رژیم غذایی متناسب دریافت کند.
اغلب کودکان بیش فعال از کم خونی، فقر آهن نیز در عذاب هستند که معمولا دارای طبع صفراوی و سودایی هستند که نخست باید اصلاح مزاج صورت گیرد.
در صورتی که فرد صفراوی و یا سودایی دارای غلظت خون است می‌تواند از دمنوش حاوی یک قاشق سماق کوبیده نشده و پنج عدد عناب روزانه ۵ نوبت مصرف کند تا بهبودی حاصل شود.
با توجه به اینکه تغییر طبع بدنی کودک طی مصرف رژیم غذایی متناسب، زمان بر است حتما باید والدین صبر و شکیبایی خود را افزایش دهند تا نتایج سریعتر حاصل شود.

از جمله خوراکی‌های موثر بر اصلاح مزاج آب زرشک، آب هویج، آب انار، عرق شاهتره، آب لیمو به همراه عسل، بخور بنفشه، دمنوش بنفشه عنوان شده است. البته استفاده از روغن بنفشه و کاهو نیز توصیه شده است.
به عقیده اطبا سنتی، خواب نیز طبعی سرد دارد به همین دلیل توصیه می‌کنند پس از جنب و جوش و فعالیت متوالی کودک، زمینه را برای خواب آرام و سریع او فراهم کنند.
راهکار‌های درمانی موثر بر اختلال بیش فعالی در طب سنتی
● کندر
از اثرات مثبت مصرف کندر که در تحقیقات مختلف بیان شده می‌توان به بهبود حافظه و درمان آلزایمر، تصفیه و خوش بو کردن هوا، کاهش استرس، اضطراب و رفع تیک‌های عصبی اشاره کرد.
هم چنین در طب سنتی نیز کندر از دیرباز کاربرد بسیاری داشته است و به سه حالت خوراکی، موضعی و بخور به بیماران توصیه شده است.
اثرات مثبت کندر به حدی زیاد اعلام شده اند که برخی نیز به زنان باردار توصیه می‌کنند برای تولد کودک با هوش حتما آن را مصرف کنند که البته چنین کاری را پزشکان نه تنها توصیه نمی‌کنند بلکه از ماه سوم بارداری خوردن آن ممنوع اعلام کرده اند، زیرا اثرات آن بر افزایش احتمال بیش فعالی گزارش شده است.
● زعفران
نتایج مثبت مصرف زعفران در طب سنتی مانند داروی ریتالین گزارش شده است که دارای خواص ضد افسردگی و تقویت حافظه است.
 اگرچه اثرات مثبت زعفران بر کسی پوشیده نیست، ولی به همین منظور پژوهش‌های بسیاری صورت گرفته است که اثبات کرده اند مصرف زعفران نه تنها مفید است بلکه فاقد عوارض دارو‌های شیمیایی همچون حالت تهوع، درد معده و بی اشتهایی و... نیز هست.
● مصرف مرغ
با توجه به اینکه در کودکان بیش فعال، عدم تعادل هورمون سروتونین مشهود است می‌توان با مصرف مرغ که سرشار از اسیدآمینه تریپتوفان است به کاهش علائم رفتاری این کودکان کمک کرد.
● گیاه دارویی برهمی

مصرف گیاه برهمی که جز خانواده اسفناج دسته بندی می‌شود علاوه بر کاهش علائم بیش فعالی بر استرس، افسردگی و تقویت حافظه اثرات مثبتی بر جای می‌گذارد. بهتر است برای افزایش اثر دهی آن بر بیش فعالی کودکان به شکل دمنوش میل گردد.
● گیاه دارویی نعنا گربه‌ای
در صورتی که کودک بیش فعال از استرس و اضطراب رنج می‌برد می‌توان مصرف این گیاه را حتما امتحان کرد. اگرچه قبلا بیشتر این گیاه به صورت دمنوش یا چای برای کاهش درد ناشی از سر درد و معده درد استفاده می‌شد، اما در حال حاضر یکی از روش‌های درمان خانگی کاهش علائم بیش فعالی به شمار می‌رود.
● پوست درخت کاج
عصاره گیاهی پوست درخت کاج به کاهش بروز علائم و رفتار‌های ناشی از بیش فعالی به ویژه عدم تمرکز کمک می‌کند. هم چنین در صورتی که فرد دچار استرس است می‌تواند این عصاره را امتحان کرده و از اثرات آن غرق لذت شود.

● گیاه دارویی لاله باغی
این گیاه با برقراری تعادل در سیستم عصبی کودک بیش فعال، سبب کاهش علائم و رفتار‌های ناشی از این اختلال می‌شود.
 هم چنین در بسیاری از مطالعات به اثرات مثبت آن بر آرامش خواب، کاهش اسپاسم و رفع اختلالات عاطفی اشاره شده است.
حتی می‌توان دانه‌های این گیاه را در آشپزی استفاده کرد و شاهد کاهش اختلالات رفتاری ناشی از بیش فعالی بود.
● گیاه دارویی بابونه
استفاده از بابونه به دلیل داشتن خاصیت آرامش دهندگی و کاهش استرس برای کودکان بیش فعال بسیار توصیه می‌شود.
 می‌توان این گیاه را به صورت دمنوش یا چای به کودک بیش فعال داد و تاثیر مثبت آن را بر خلق و خو و تمرکز او دید.
● هسته انگور

هسته انگور دارای خواص بسیاری است از جمله می‌توان به محافظت از مغز در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و سموم، افزایش سرعت جریان خون و تقویت مویرگ‌ها اشاره کرد.
هم چنین نتایج تحقیقات از اثرات مثبت آن بر بیش فعالی کودکان حکایت دارد که می‌توان آن را به صورت دمنوش، روغن هسته آن در آشپزی یا انگور تازه به کودک داد.
● گیاه قدح مریم یا آب قاشقی
مصرف گیاه قدح مریم با توجه به اثرات مثبتی که بر کاهش استرس و بهبود وضعیت ذهنی فرد دارد، بسیار توصیه می‌شود که معمولا به دلیل مواد معدنی است که در این گیاه به وفور دیده می‌شود و نتیجه آن عملکرد بهتر مغز خواهد بود.
 چنان چه در آشپزی نیز از گیاه قدح مریم استفاده شود می‌توان تاثیرات مثبت درمانی آن را مشاهده کرد.
● داروی گیاهی باکوپا مونیری
از اثرات مثبت این داروی گیاهی می‌توان به بهبود توانمندی‌های فکری و عملکرد مغز اشاره کرد که اغلب با افزایش اطلاعات جدید از اطراف همراه است.
 این دلایل سبب شده که این داروی گیاهی به عنوان یک روش درمانی در کنترل اختلال بیش فعالی مطرح شود و شربتی از آن بسازند که البته باید توجه داشت که فقط گروه سنی ۶-۸ سال می‌توانند از آن به صورت روزانه مصرف کنند.
● سنبل الطیب
یکی دیگر از درمان‌های گیاهی بیش فعالی، تهیه دمنوش از پودر ریشه گیاه سنبل الطیب عنوان شده است که سبب افزایش توانمندی‌های آموزشی و کاهش بی قراری و رفتار خشونت آمیز کودکان بیش فعال نیز می‌شود. برای کنترل علائم بیش فعالی می‌توان آن را به صورت دمنوش یا چای مصرف کرد.
● تخم کتان
کمبود اسید چرب امگا ۳، از دیگر کمبود‌های تغذیه‌ای موثر بر تشدید علائم بیش فعالی عنوان شده است. از جمله منابع حاوی این اسید چرب تخم کتان است که می‌توان آن را به صورت خام و یا روغن آن در غذای روزانه به کار برد و شاهد کاهش علائم این اختلال بود.
● جینسینگ قرمز کره‌ای
از اثرات مثبت این گیاه علاوه بر تقویت حافظه، افزایش انرژی فرد، بهبود عملکرد مغزی و کاهش علائم بیش فعالی عنوان شده است. 
هم چنین در صورت مصرف مداوم، افزایش تمرکز و توجه نیز میسر می‌شود. در مصرف این گیاه حتما باید نظر پزشک معالج را جویا شد.
● بادرنجبویه
بادرنجبویه با خاصیت آرام کنندگی، کاهش درد، تحریک پذیری و علائم افسردگی یکی از مهم‌ترین گیاهان موثر بر بیش فعالی شناخته می‌شود که می‌توان آن را به صورت دمنوش روزانه ۲ تا ۳ نوبت استفاده کرد و شاهد تغییرات مثبت بود.
● گیاه کاوا
از اثرات مصرف گیاه کاوا، بهتر شدن خلق و خو فرد عنوان شده است به گونه‌ای که با کاهش استرس این زمینه را فراهم می‌کند. برای کاهش علائم بیش فعالی می‌توان آن را به صورت دمنوش حاوی پودر گیاه مصرف کرد و یا در دهان قرار داد و آن را جوید.
● گل راعی
از مشخصه اصلی کودکان بیش فعال، نبود توجه و تمرکز کافی است. برای بهبود این وضعیت، مصرف گل راعی توصیه می‌شود هم چنین از اثرات دیگر آن کاهش احساسات منفی مانند بی تفاوتی، گناه و انزوا عنوان شده است.
 اطبا طب سنتی توصیه می‌کنند کودکان بیش فعال به مدت ۸ هفته هر روز ۱ تا ۳ نوبت از آن را به صورت خوراکی استفاده کنند.
● جوی دو سر
جوی دو سر با داشتن خواصی مانند افزایش تمرکز، بهبود آرامش ذهن، افزایش عملکرد شناختی و کاهش استرس به عنوان یکی از درمان‌های خانگی مهم بیش فعالی عنوان شده است.
● گیاه دارویی قاشقک
گیاه قاشقک در خانواده نعناییان دسته بندی می‌شود که مصرف آن موجب افزایش آرامش فردی و بهبود اختلالات روانی می‌گردد.
 در صورتی که کودکان بیش فعال آن را به صورت دمنوش، تنتور یا کپسول مصرف کنند از تحریک پذیری آنان کاسته خواهد شد.
● دمنوش گیاهی حاوی چند گیاه
مصرف دمنوش حاوی نعنا دشتی، علف لیمو، بابونه و... برای افزایش آرامش و آسودگی خیال و بهبود وضعیت استراحت و خواب کودکان بیش فعال توصیه می‌شود.
در صورتی که این دمنوش قبل از خواب مصرف شود، مشکلات خواب کودکان بیش فعال به میزان زیادی کاهش می‌یابند.
سایر درمان‌های خانگی بیش فعالی کودکان

● گیاه گل ساعتی حاوی ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی بسیاری است که علاوه بر کاهش استرس اکسیداتیو سبب آرامش و آسودگی خیال کودک می‌شود.
● آنزیم رزمارینیک اسید موجود در گیاه بادرنجبویه با کنترل فعالیت گاز گابا موجب اثرات مثبت بر بی قراری و اضطراب کودک بیش فعال می‌شود که به دنبال مصرف آن کودک به شدت آرام می‌گردد.
● هم چنین با توجه به ارائه نتایج تحقیقات مختلف بر آرامش خواب کودکان بیش فعال می‌توان پس از مشورت با پزشک معالج از قرص حاوی عصاره گیاهان بادرنجبویه، گل ساعتی، رازک و سنبل الطیب استفاده کرد.
● شربت ۶ عرق
شربت ۶ عرق که حاوی ۵/۱ لیتر از عرق سنبل الطیب، عرق بیدمشک، عرق فرنجمشک و ۱ لیتر از عرق بهار نارنج، شربت سکنجبین عسلی و عرق کیالک است موجب تاثیر بر تمرکز و توجه کودکان بیش فعال می‌شود و چنان چه همراه این شربت، مکمل‌های امگا ۳ نیز استفاده شود تاثیرات آن دو چندان خواهند شد.
مکمل‌های تغذیه‌ای و علائم بیش فعالی
همان طور که می‌دانیم رژیم غذایی تاثیر بسزایی در خلق و خو و رفتار کودکان به ویژه مبتلایان به بیش فعالی دارد به طوری که مشخص شده زمانی که کودک، غذای مناسب دریافت می‌کند، علائم رفتاری او کاهش می‌یابد به همین دلیل در ادامه به برخی از این مکمل‌های غذایی موثر در علائم این اختلال اشاره می‌شود.

● اسید‌های چرب
یکی از کمبود‌های تغذیه‌ای شایع در کودکان بیش فعال، نبود سطح کافی از اسید‌های چرب مانند امگا ۳و امگا ۶ است که سبب عوارضی همچون تشنگی زیاد نیز می‌شود.
برای رفع این مشکل مصرف کنجد، تخمه کدو تنبل (برای تامین امگا ۳) و ماهی آزاد و سارین (برای تامین امگا ۶) مفید است.
● ویتامین B۶
ویتامین B۶ کوفاکتور بسیاری از آنزیم‌ها است و بر مسیر‌های متابولیکی اسید‌های آمینه نیز تاثیر دارد به همین دلیل در صورت مشاهده سطح کافی از آن، علائم بسیاری از اختلالات از جمله بیش فعالی کاهش می‌یابد.
 هم چنین این ویتامین با افزایش سطح هورمون سروتونین سبب عملکرد بهتر این کودکان می‌شود.
● آهن
کاهش سطح آهن خون کودکان بیش فعال منجر به کاهش دقت و توجه می‌شود هم چنین بیان شده است در صورتی که کودک مبتلا به بیش فعالی مکمل‌های حاوی آهن را به موقع دریافت کند رفتار بهتری را نشان می‌دهد.
● منیزیم
با توجه به اینکه کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال شایع است در صورت دریافت مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی منیزیم بسیاری از این علائم کاهش می‌یابد.
● روی
از دیگر کمبود‌های تغذیه کودکان بیش فعال، نقص در دریافت و جذب روی عنوان شده است که در صورت دریافت منابع حاوی آن می‌توان شاهد بهبود علائم این اختلال بود.
غذا‌های نا مناسب برای کودکان بیش فعال
● بهتر است در رژیم غذایی کودکان بیش فعال کمتر شکر و مواد خوراکی مشابه مانند کیک، شیرینی، شکلات، آب میوه‌های صنعتی قرار گیرد تا علائم و رفتار‌های ناشی از آن افزایش نیابند.

● از جمله مواد خوراکی مضر برای اختلال بیش فعالی غذا‌های بسته بندی شده حاوی رنگ‌های صنعتی است که می‌توان به کمپوت ها، سس ها، آدامس ها، آب لیمو و... اشاره کرد.
● مواد خوراکی مانند مرباها، آب میوه ها، ترشی‌ها و ... که دارای مواد نگهدارنده (اسید بنزوئیک) هستند سبب افزایش علائم بیش فعالی می‌شوند و بهتر است از دسترس کودک بیش فعال دور بمانند.
● مصرف نوشابه‌های گازدار با به هم ریختن تعادل کلسیم و فسفر بدن کودک موجب تشدید علائم رفتاری اختلال بیش فعالی می‌شوند.

بیشتر بخوانید:چگونه می توان صحبت کردن در خواب را کنترل کرد

● در صورتی که کودک بیش فعال کمتر نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای، قهوه و... را مصرف کند، علائم رفتاری کمتری را نشان می‌دهد.
● بهتر است از مصرف زیاد آنتی بیوتیک‌ها توسط کودکان بیش فعال نیز جلوگیری شود، زیرا سبب برهم زدن تعادل باکتری‌های مفید در بدن کودک می‌شوند که نتیجه آن تشدید رفتار‌های بیش فعالی است.

منابع : تجارب طب سنتی

سخنان دکتر غضنفری درباره بی قراری کودکان