انتشار دستاورد‌های نظام سلامت ایران در مجله معتبر بین‌المللی

دکتر رضا ملک‌زاده مدیر این پژوهش در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما با بیان اینکه افزایش چشمگیر امید به زندگی در بانوان به مرز ۸۰ سالگی و آقایان ۷۶ سال رسیده است، گفت: کاهش اختلاف چشمگیر برای امید به زندگی در استان‌های برخوردار و غیر برخوردار از قبل از انقلاب تا کنون کاهش یافته که دستاورد مهمی است.

وی افزود: کنترل بیماری‌های عفونی و افزایش بیماری‌های واگیر در ایران که مربوط به شیوه زندگی ماشینی است و کاهش مرگ و میر از حوادث و سوانح نزدیک به نصف میزان سی سال گذشته رسیده است که می‌توان از دستاورد‌های دیگر نظام سلامت عنوان کرد.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی کشور با بیان اینکه سکته‌های قلبی شایعترین علت مرگ‌های زودرس در ایران است، ادامه داد: میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بخصوص در تهران ۱۱۰ درصد افزایش داشته است که در شهر‌های بزرگ دیگر نیز صدق می‌کند.

دکتر ملک زاده درباره چالش‌های اصلی نظام سلامت در حال و آینده گفت: افزایش شیوع چاقی، فشار خون، چربی خون و دیابت که موجب افزایش بار بیماری‌های غیر واگیر به خصوص سکته‌های قلبی مغزی و سرطان در آینده است از چالش‌های پیش روست.

وی افزود: آلودگی هوا در شهر‌های بزرگ به ویژه تهران، افزایش شیوع افسردگی و افزایش شیوع عفونت‌های مقاربتی بخصوص اچ آی وی نیز از دیگر چالش‌های نظام سلامت است.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی کشور ادامه داد: این‌ها نتایج یک مطالعه مهم و جدید است که با همکاری ۳۵۰ محقق علوم پزشکی ایران و محققان بین المللی انجام و نتایج آن در مقاله‌ای تحت عنوان «Health system performance in Iran: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study ۲۰۱۹»، ششم آوریل ۲۰۲۲ در مجله معتبر «لنست» منتشر شده است.

دکتر ملک‌زاده گفت: این مطالعه با هدف هدایت نظام مراقبت‌های بهداشتی کشور به سمت سیاست گذاری‌های مبتنی بر شواهد، اولویت بندی سیاست‌ها بر اساس نیاز‌ها و تهدیدات بهداشتی فعلی و نوظهور آینده و همچنین کاهش نابرابری‌ها در توزیع شاخص‌های سلامت، مهمترین دستاورد‌ها و چالش‌های نظام سلامت ایران را بررسی و بار بیماری‌های واگیر و غیرواگیر در ایران را برآورده کرده است.

دکتر رضا ملک‌زاده استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، محقق ارشد این مطالعه، دکتر محسن نقوی استاد دانشگاه واشنگتن در سیاتل آمریکا و محقق مؤسسه سنجش سلامت آمریکا، نویسنده اصلی، دکتر فرزادفر استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، نویسنده نخست این مقاله هستند و ۳۵۰ محقق علوم پزشکی کشور نیز با آن همکاری داشته‌اند.

بر اساس یکی از نتایج این مطالعه، تغییرات زیست محیطی و اکولوژیکی و خطرات عمده ناشی از آلودگی ذرات معلق، از جمله عوامل خطر اصلی محیطی و دارای تأثیرات عمده بر وضعیت سلامت ایرانیان و افزایش بار بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا طی سه دهه گذشته (۱۳۶۹ تا ۱۳۹۸) بوده است.

در سال ۲۰۱۹، آلودگی ذرات معلق، پنجمین عامل از دست رفتن عمر به علت ناتوانی ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا (۱۳۸ هزار سال) و مرگ‌های ناشی از آن (۵ هزار مرگ) در استان تهران به عنوان استانی با جمعیت زیاد بوده است.

سهم ذرات معلق محیطی در از دست رفتن عمر به علت ناتوانی و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا در استان تهران در سی سال گذشته، به ترتیب ۴۷ و ۱۱۰ درصد افزایش داشته است.

براساس برآورد‌های مطالعه؛ بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری‌های مزمن کلیوی، بیماری‌های مزمن تنفسی، عفونت‌های تنفسی و سرطان‌ها از بیماری‌های مهم مرتبط با افزیش آلودگی هوا در استان تهران هستند.

به اعتقاد نویسندگان مقاله، کاهش سهم قابل توجه تأثیرات نامطلوب آلودگی هوا در اقتصاد و سلامت ایران نیازمند اجرای دقیق‌تر اقدامات قانونی و تجزیه تحلیل مداوم و دقیق داده‌های زیست محیطی است.